1 снежня 1992 года пачаў сваю працу вылічальная-аналітычны цэнтр Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, які быў утвораны ў выніку аб'яднання інфармацыйна-вылічальнага цэнтра (ДВЦ) Міністэрства асветы і вылічальнага цэнтра калектыўнага карыстання (ВЦКП) Минвуза. У 2001 годзе ў адпаведнасці з новым Грамадзянскім Кодэксам Рэспублікі Беларусь цэнтр быў перайменаваны ва ўстанову «Галоўны інфармацыйна-аналітычны цэнтр Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь».
Перад створанай структурай стаялі дзве асноўныя задачы, якія захоўваюць сваю актуальнасць і цяпер:
1. Выкананне функцый галаўнога арганізацыі галіны па пытаннях распрацоўкі і ўкаранення інфармацыйных тэхналогій у сістэме адукацыі Беларусі, каардынацыя ўсёй дзейнасці па вышэйназванай кірунку, выкананне функцый заказчыка пры правядзенні распрацовак па інфарматызацыі сістэмы адукацыі і г.д .;
2. Інфармацыйна-аналітычнае забеспячэнне дзейнасці сістэмы адукацыі, уключаючы вядзенне дзяржаўнай і галіновай статыстычнай справаздачнасці, аўтаматызацыю працэсаў збору і апрацоўкі інфармацыі, фарміраванне і вядзенне баз і банкаў даных, фарміраванне аналітычных матэрыялаў на аснове апрацоўванай інфармацыі.
З пачатку свайго існавання ГИАЦ Мінадукацыі ішоў у авангардзе толькі зараджалых ў Беларусі працэсаў інфарматызацыі. Супрацоўнікі навукова-даследчага сектара ГИАЦ Мінадукацыі сталі першапраходцамі беларускага Інтэрнету: ужо ў 1994 годзе імі было ажыццёўлена падлучэнне першай IP-лініі, з якой пачала сваю працу сетка UNIBEL (да гэтага моманту для беларускіх карыстальнікаў была даступная толькі электронная пошта). На базе гэтай сеткі ў 1995 адбылася першая міжнародная онлайн-канферэнцыя «Інтэрнэт у Беларусі».
Асноўная задача сеткі UNIBEL можа быць сфармуляваная як забеспячэнне найбольш эфектыўнага выкарыстання інфармацыйных рэсурсаў глабальных камп'ютэрных сетак:
пераадоленне раз'яднанасці універсітэтаў, інстытутаў, навуковых цэнтраў, лабараторый груп даследчыкаў і асобных вучоных, выкладчыкаў і студэнтаў у пытаннях выкарыстання інфармацыйных тэхналогій і сродкаў камунікацый;
пераадоленне цяжкасцяў у распаўсюдзе новых ідэй, навуковых вынікаў і публікацый па розных праблемах, і ў першую чаргу, па праблемах інфармацыйных тэхналогій;
забеспячэнне выхаду ў сусветныя адукацыйныя і кампутарныя сеткі, прадастаўленне доступу да міжнародных інфармацыйных, вылічальных і праграмным рэсурсаў;
забеспячэнне эфектыўнай эксплуатацыі інфармацыйных рэсурсаў Рэспублікі Беларусь у цэлым;
правядзенне адзінай тэхнічнай палітыкі ў галіне камп'ютэрных камунікацый ў адукацыі і навуцы;
навучанне і распаўсюд інфармацыйных тэхналогій, распаўсюджванне культуры Internet.
Сетка UNIBEL мае сваю зарэгістраваную ў Еўрапейскай службе рэгістрацыі сетак (RIPE) аўтаномную сістэму, а таксама вялікі пул IP адрасоў класа С. Доўгі час сетка выконвала ролю прадстаўніка Рэспублікі Беларусь у TERENA (Trans-European Research and Education Networking Association).
Сетка UNIBEL ўдзельнічала ў шэрагу міжнародных праектаў, у прыватнасці, пры падтрымцы замежнага гранта было створана оптавалакновае кольца ў Мінску з размяшчэннем камунікацыйнага абсталявання на тэлефонных станцыях (праект Інтэрнэт). Такое рашэнне дазволіла вырашыць праблему апошняй мілі і забяспечыць аптымальныя ўмовы для падлучэння карыстальнікаў, так як канчатковым карыстальнікам неабходна было толькі падлучыцца да абсталявання, размешчанага на бліжэйшай тэлефоннай станцыі. Гэта оптавалакновае кольца да гэтага часу эфектыўна эксплуатуецца.
Галоўны інфармацыйна-аналітычны цэнтр Міністэрства адукацыі стварыў і падтрымлівае ў актуальным стане шэраг найважнейшых для рэспублікі банкаў даных: банк даных дзяцей-сірот, дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў; банк даных аб дзецях, якiя выязджаюць на аздараўленне за мяжу; банк даных аб дзецях з асаблівасцямі псіха-фізічнага развіцця; банк даных адоранай моладзі. Пераклад вялізнага масіва «папяровых дадзеных» на электронныя носьбіты дазваляе аператыўна працаваць з інфармацыяй, што ва ўмовах дынамічнай сучаснасці напрамую ўплывае на эфектыўнасць прыняцця рашэнняў.
Важнейшы напрамак дзейнасці ГИАЦ - гэта інфармацыйна-аналітычная падтрымка работы Міністэрства адукацыі, а дакладней цэнтральнага апарата ўпраўлення Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Гаворка ідзе ў першую чаргу пра статыстычнай інфармацыі аб працэсах, якія адбываюцца ў адукацыйнай галіны нашай краіны. Неабходна адзначыць, што на сённяшні дзень ГИАЦ апрацоўвае ўсю статыстычную справаздачнасць па галіне адукацыі, што складае больш за 30 формаў цэнтралізаванай, нецэнтралізаванага, ведамаснай справаздачнасці.
Некаторыя формы справаздачнасці прадастаўляецца не толькі ў Мінадукацыі, але і ў іншыя вядучыя міністэрства і ведамствы, такія як Генпракуратура, Камітэт дзяржаўнага кантролю, Мінфін і г.д .:
«4-выдаткі (Мінадукацыі)» - інфармацыя аб выкананні дэкрэта №18;
Формы «Абітурыент» - інфармацыя аб ходзе ўступнай кампаніі ва ўстановы адукацыі (вышэйшай, сярэдняй спецыяльнай, прафесійна-тэхнічнага).
На падставе сабранай інфармацыі штогод фармуюцца статыстычныя зборнікі, інфармацыя з якіх неверагодна запатрабавана як у Міністэрстве адукацыі, так і ў іншых органах дзяржаўнага кіравання Рэспублікі Беларусь.
Пры непасрэдным удзеле ГИАЦ Мінадукацыі быў ажыццёўлены шэраг распрацовак у рамках рэалізацыі мерапрыемстваў наступных дзяржаўных і галіновых праграм і праектаў:
1. У рамках рэалізацыі падпраграмы «Камп'ютэрызацыя насельніцтва» Прэзідэнцкай праграмы «Бытавая электроніка» (1998-1999 гг.) Распрацаваны:
2. Пры рэалізацыі рэспубліканскай праграмы «інфарматызацыя сістэмы адукацыі" (1998-2006 гг.) Распрацаваны:
праграмна-метадычныя комплексы ў падтрымку выкладання прадметаў агульнаадукацыйнай школы - 9.
аўтаматызаваныя спісы - 1.
3. У рамках галіновай праграмы "электронны падручнік» па распрацоўцы электронных адукацыйных рэсурсаў для сістэмы адукацыі Рэспублікі Беларусь (2007-2010 гг.) Створаны:
Спецыялістамі цэнтра распрацаваны арганізацыйна-тэхнічныя і праграмныя меры, якія дазволілі адкрыць на базе ГИАЦ Мінадукацыі які сведчыць і рэгіструючы цэнтр, што забяспечыла магчымасць выдачы электроннай подпісы для перадачы дакументаў у электронным выглядзе. Які сведчыць і рэгіструючы цэнтр атрымаў адпаведную ліцэнзію Аператыўна-аналітычнага цэнтра пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь.
Сярод распрацаваных сістэм па зборы і апрацоўцы інфармацыі можна вылучыць наступныя: «Электроннае адукацыю», «Дзяржзаказ на падрыхтоўку кадраў» і некаторыя іншыя.
Пастаянны рост аб'ёмаў інфармацыі і ўзнікненне ўсё новых пагроз у інфармацыйнай прасторы выклікалі неабходнасць у жорсткай сістэматызацыі дадзеных і стварэнні надзейных сістэм абароны. У сувязі з гэтым ГИАЦ Мінадукацыі размясціў свае інфармацыйныя рэсурсы на рэспубліканскай платформе beCloud, якая дзейнічае на аснове хмарных вылічэнняў, і аказвае садзейнічанне арганізацыям, падведамным Міністэрству адукацыі, у перамяшчэнні сваіх рэсурсаў на платформу рэспубліканскага цэнтра апрацоўкі дадзеных.
Адно з малапрыкметных, але вельмі важны напрамак нашай дзейнасці - гэта сэрвіснае абслугоўванне, уключаючы падтрымку функцыянавання лакальнай сеткі цэнтральнага апарата ўпраўлення Міністэрства адукацыі. Непасрэдна ГИАЦ пастаўлена задача забяспечваць якасную відэаканферэнцсувязь з рэгіёнамі, абласнымі ўпраўленнямі адукацыі, установамі адукацыі, размешчанымі па-за Мінскам. Гэта досыць складаная тэхнічная задача, так як колькасць удзельнікаў відэаканферэнцыі можа быць вялікім, пры гэтым якасць каналаў сувязі з рэгіёнамі не заўсёды задавальняе прад'яўляюцца стандартам.
Важная роля адводзіцца ГИАЦ па зборы, апрацоўцы і, галоўнае, аналізе інфармацыі аб дзейнасці ўсіх устаноў адукацыі Рэспублікі Беларусь з пункту гледжання ацэнкі іх працы на падставе зацверджаных крытэрыяў і паказчыкаў. У перспектыве ГИАЦ павінен забяспечваць пабудова рознага роду рэйтынгаў ўстаноў адукацыі па розных крытэрах іх дзейнасці. Гэта вельмі важная праца і праводзіць яе павінны незалежныя кваліфікаваныя спецыялісты, якія ў стане аб'ектыўна ацаніць дзейнасць устаноў адукацыі рознага ўзроўню.
ГИАЦ Мінадукацыі адводзіцца ключавая роля пры пераходзе на крытэрыі і паказчыкі, якія выкарыстоўваюцца ў міжнароднай статыстыцы адукацыі. Ад таго, як будзе прадстаўлена наша сістэма адукацыі ў міжнародных структурах, залежыць рэйтынг краіны ў цэлым, магчымасць прыцягнення ў Рэспубліку Беларусь замежных студэнтаў і знешніх інвестыцый. У цяперашні час гэтая праца толькі пачалася і рабіць яе трэба вельмі прафесійна, з веданнем асаблівасцяў арганізацыі адукацыі ў нашай краіне і спецыфікі нашай сістэмы адукацыі.
У сувязі з патрэбай у актуальнай інфармацыі аб працэсах інфарматызацыі, ГИАЦ Мінадукацыі заснаваў навуковы часопіс «Лічбавая трансфармацыя», у якім асвятляюцца найважнейшыя пытанні развіцця і выкарыстання інфармацыйных тэхналогій у беларускай і міжнароднай практыцы.
За апошнія гады ГИАЦ Мінадукацыі прымаў удзел у рэалізацыі такіх дзяржаўных навуковых і навукова-тэхнічных праграм, як:
• Дзяржаўная навукова-тэхнічная праграма «Інфармацыйныя тэхналогіі»;
• Нацыянальная праграма паскоранага развіцця паслуг у сферы інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій на 2011-2015 гг .;
• Дзяржаўная праграма развіцця лічбавай эканомікі і інфармацыйнага грамадства на 2016-2020 гг.
3 кастрычніка 2017 года Галоўны інфармацыйна-аналітычны цэнтр Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь прайшоў акрэдытацыю ў Дзяржаўным камітэце па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь і Нацыянальнай акадэміі навук і зноў пацвердзіў свой статус навуковай арганізацыі, што дазваляе яму паспяхова працягваць даследаванні ў галіне прыродазнаўчых, тэхнічных і грамадскіх навук , якія садзейнічаюць актыўнаму ўкараненню інфармацыйных тэхналогій у адукацыйны працэс.
Супрацоўнікі ГИАЦ Мінадукацыі прымалі ўдзел у навукова-даследчых распрацоўках бібліяметрычных методыкі адбору і ацэнкі сусветных навуковых перыядычных выданняў; методыкі і рэкамендацый па правядзенні экспертызы праграмных прадуктаў, прапанаваных для ўкаранення ў сістэму адукацыі Рэспублікі Беларусь; распрацоўцы тэхнічнага задання па стварэнні інфармацыйнай сістэмы «Рэгістр навучэнцаў устаноў дашкольнай, агульнай сярэдняй, прафесійна-тэхнічнай, сярэдняй спецыяльнай і вышэйшай адукацыі Рэспублікі Беларусь».
У перыяд з 2003 па 2010 год ГИАЦ выконваў функцыі апорнага пункта (Focal Point) Інстытута ЮНЕСКА па інфармацыйных тэхналогіях у адукацыі. Сумесна з Інстытутам ГИАЦ удзельнічаў у розных даследаваннях, семінарах, канферэнцыях па пытаннях інфарматызацыі адукацыі, што дазволіла выкарыстоўваць каштоўны замежны вопыт для ўкаранення інфармацыйных тэхналогій у сістэму адукацыі Беларусі.
Доўгія гады ўстанова з'яўлялася каардынатарам рэалізацыі праектаў у галіне адукацыі Праграмы Erasmus +, якая фінансуецца Еўрапейскім саюзам. У 2015 годзе ГИАЦ Мінадукацыі выступіў арганізатарам выставы Erasmus +, дзе былі прадстаўлены адукацыйныя праграмы для студэнтаў, дактарантаў і супрацоўнікаў вышэйшых навучальных устаноў, а таксама сумесныя магістарскія праграмы Erasmus Mundis.
Галоўны інфармацыйна-аналітычны цэнтр Міністэрства адукацыі штогод удзельнічае ў арганізацыі і правядзенні навукова-тэхнічных выстаў і канферэнцый ў рамках кангрэсаў ТІБО і міжнародных выстаў «Перспектыўныя тэхналогіі і сістэмы: інфарматыка, тэлекамунікацыі, бяспека». На дадзеных выставах ўстанова ўяўляла праграмныя прадукты "Электронны часопіс» і «Электронны дзённік" і іншыя праграмныя сродкі навучальнага прызначэння, а таксама кампутарную сетку UNIBEL. На працягу 2012-2016 гадах ГИАЦ Мінадукацыі быў узнагароджаны дыпломамі ўдзельніка міжнароднага спецыялізаванага форуму па тэлекамунікацыях, інфармацыйных і банкаўскіх тэхналогіях "ТІБО". У 2013 годзе была атрымана Інтэрнэт-прэмія «TIBO-2013» (дыплом за III месца ў намінацыі «Культура і мастацтва»).
ГИАЦ Мінадукацыі сумесна з Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь арганізавалі правядзенне I Міжнароднай спецыялізаванай навукова-тэхнічнай выставы-форума «Інфармацыйныя тэхналогіі ў адукацыі» - ITE-2017. У Беларусі ITE-2017 стала першай падзеяй такога маштабу ў сферы адукацыі. Партнёрамі мерапрыемства выступілі такія кампаніі, як Softline, MTC, ZTE, Velcom, beCloud, Microsoft, life, Мапсофт, Аверсэв, Физикон, Inventolabs, HORIZONT, а таксама Банк развіцця і БДУ. ITE-2017 стала найбуйнейшай платформай для адкрытага дыялогу больш за 3000 удзельнікаў, зацікаўленых у пытаннях інфарматызацыі: прадстаўнікоў устаноў адукацыі, органаў кіравання сістэмы адукацыі і сусветных пастаўшчыкоў інфармацыйных тэхналогій. Выстава-форум ITE-2017 згуляла ролю магутнага імпульсу для ўстанаўлення дзелавых кантактаў паміж прадстаўнікамі сістэмы адукацыі і пастаўшчыкамі інфармацыйных тэхналогій.
На працягу 27 гадоў ГИАЦ Мінадукацыі вядзе маштабную працу па зборы і апрацоўцы і аналізу статыстычнай інфармацыі ў галіне адукацыі, а таксама ажыццяўляе каардынацыю дзейнасці па ўкараненні інфармацыйных тэхналогій ва ўстановы адукацыі. Цэнтр займаецца вядзеннем дзяржаўнай статыстычнай і ведамаснай справаздачнасці; стварэннем і вядзеннем галіновых баз дадзеных статыстычнай інфармацыі; распрацоўкай статыстычных зборнікаў. Таксама ГИАЦ Мінадукацыі займаецца развіццём сродкаў тэлекамунікацый і інфармацыйных рэсурсаў у Рэспубліцы Беларусь, уключаючы праектаванне, будаўніцтва, эксплуатацыю і аказанне паслуг сетак перадачы дадзеных, навучанне карыстальнікаў. Цэнтрам праводзяцца навукова-даследчыя і доследна-канструктарскія работы па праблемах інфармацыйных тэхналогій, тэлекамунікацыйных сетак і сістэм, па стварэнні і актуалізацыі інфармацыйных рэсурсаў.
Сучаснае жыццё разгортваецца ў глабальнай канкурэнтнай асяроддзі, таму перад ГИАЦ Мінадукацыі стаіць вельмі складаная задача: стаць каардынатарам узаемадзеяння прадстаўнікоў сістэмы адукацыі і найбуйнейшых вытворцаў інфармацыйных тэхналогій для ўкаранення найноўшых дасягненняў навукі і тэхнікі ў адукацыйны працэс. Гэта дасць магчымасць павысіць канкурэнтаздольнасць сістэмы адукацыі Беларусі на міжнародным узроўні і паскорыць працэс уваходжання краіны ў глабальную эканоміку ведаў.